In een albergue of pelgrimsherberg vindt een pelgrim gastvrijheid en een onderdak op weg naar Compostela.
Zie ook refugio.

Camino is het Spaanse woord voor ‘weg’. Voor pelgrims is de ‘camino’ de pelgrimsweg naar Santiago. Meestal denken we dan aan de Camino Francés, maar bij uitbreiding bedoelen pelgrims alle wegen naar Santiago (Camino del Norte, Vía de la Plata …). Zowel de paden voor stappers als de wegen voor fietsers.

De Gids voor de pelgrim is het vijfde boek van de Codex Calixtinus. Het is de eerste reisgids die de pelgrimsweg naar Compostela beschrijft. Hij werd geschreven rond 1150 door Aimeri Picaud. Het is niet alleen een praktische reisgids, maar zoals we vandaag zouden zeggen: een gids met veel achtergrondinformatie. In de Codex vinden we liederen, wonderverhalen en legenden terug. Hij maant pelgrims aan om zich goed te gedragen. Hij waarschuwt ook voor gevaren onderweg: corrupte geldwisselaars, gevaarlijke overzetdiensten, rare zeden en gewoonten in de streken waar pelgrims doortrekken. Het laatste gedeelte bespreekt uitvoerig de vier belangrijke wegen door Frankrijk en de Camino Francés in Spanje.

Bij aankomst in Santiago is er vlak bij de kathedraal een onthaalbureau voor pelgrims. Aan de hand van de verzamelde stempels onderweg moet de aangekomen pelgrim bewijzen dat hij ten minste de laatste 100 km te voet heeft afgelegd. Fietsers bewijzen op dezelfde manier dat zij ten minste de laatste 200 km gefietst hebben. Verder vragen de mensen van het onthaal met welke motieven de pelgrim de tocht deed: sportief, cultureel, religieus of godsdienstig. De meeste pelgrims zijn onderweg om veel verschillende redenen. Weet dat je enkel een compostela of tochtbewijs krijgt als je de tocht deed vanuit een godsdienstige of spirituele overtuiging. Wanneer je andere redenen opgeeft, krijg je wel een document, maar niet de begeerde compostela. Op de compostela staat immers – in mooi Latijn – geschreven dat de tocht in een godsdienstige geest werd ondernomen.

Sommige albergues/refugios vragen aan een pelgrim een vrijwillige bijdrage voor een overnachting. Je kunt er niet onder verstaan dat het gratis is. Zie ook refugio.

Gele pijlen onderweg op de camino wijzen de pelgrims de goede richting aan naar Compostela. Je vindt ze op of naast de weg, op het asfalt, gevels, bomen, stenen … Het idee is van een priester, don Elias Valiña Sampedro (+1989), die in de tweede helft van vorige eeuw de Camino de Santiago voorzag van gele pijlen. Hij ligt begraven in de kerk van O Cebreiro waar hij pastoor was. Hij heeft er ook een borstbeeld.

Een gîte d’étape is een eenvoudige, betaalbare slaapplaats in Frankrijk. Ze is niet alleen toegankelijk voor pelgrims, maar is bedoeld voor alle trekkers. Overnachten gebeurt in grotere of kleinere slaapplaatsen, meestal in stapelbedden. Vaak is er een keukenhoek, waar gasten zelf hun potje kunnen koken. Er zijn warme en/of koude stortbaden en toiletten. Soms maakt de gastvrouw op verzoek een warme maaltijd klaar. De gîtes d’étape kunnen toebehoren aan een gemeente, andere zijn privé-initiatief. Ze zijn meestal gelegen langs de GR-paden.

In Compostela betekent een ‘Heilig Jaar’ het jaar waarop de feestdag van Jakobus (25 juli) op een zondag valt. Bij die gelegenheid kunnen de pelgrims de kathedraal binnengaan langs een speciale poort, die enkel geopend wordt tijdens een Heilig Jaar. Tijdens een Heilig Jaar kunnen pelgrims onder bepaalde voorwaarden in Santiago een jubileumaflaat of volle aflaat verdienen.
De vorige Heilige Jaren waren 1909, 1915, 1920, 1926, 1933, 1943, 1948, 1954, 1965, 1971, 1976, 1982, 1993, 1999, en 2004. Het laatste Heilig Jaar was 2010. De volgende Heilige Jaren zijn 2021, 2027, 2032, 2038 en 2043.

Hospitaleros en hospitaleras zijn mensen die zich inzetten om als vrijwilligers de pelgrims te verwelkomen in een refugio of albergue. Sedert 1997 houden vrijwilligers van het Vlaams Compostelagenootschap de albergue van Los Arcos open van Pasen tot eind oktober. Los Arcos ligt langs de Camino Francés tussen Estella en Viana.

Jacobalia zijn alle objecten of voorwerpen die verwijzen naar de cultus van Jakobus de Meerdere en de bedevaart naar Compostela, in heden en verleden. vb. Jakobskerken en -gasthuizen, straat- en brugnamen, gevelstenen, beelden, schilderingen, vlaggen, pelgrimsinsignes, stempels … In het Genootschap is hieromtrent een werkgroep actief.

Jakobus de Meerdere, een van de drie uitverkoren apostelen van Jezus, is de patroonheilige van Spanje en van het pelgrimeren. Na Jezus’ dood zou hij in Spanje gepredikt hebben, zonder veel succes. Daarom keerde hij terug naar Judea. Hij stierf er als martelaar – onthoofd door het zwaard – in Jeruzalem in het jaar 44. Zijn lichaam zou daarna op wonderbaarlijke wijze met een bootje overgebracht zijn naar Noordwest-Spanje, naar het huidige El Padron. Toen volgens de legende zijn graf ontdekt werd begin negende eeuw (tijdens de Moorse bezetting in Spanje!), kwam een stroom bedevaarders op gang naar Compostela, de plek van de ster, de plaats waar zijn lichaam naartoe gebracht werd toen het aanspoelde op de Spaanse kust eeuwen daarvoor. De beroemde bedevaartplaats Santiago de Compostela is naar Jakobus genoemd. Zijn feest vieren we op 25 juli. Lees meer …

De jakobsschelp kennen we allemaal uit de viswinkel of van gastronomische geneugten. Hoe die schelp het symbool geworden is van de pelgrims naar Compostela is niet zo duidelijk. Sommige verhalen vertellen dat het bootje waarin het lichaam van Jakobus aanspoelde, overgroeid was met grote schelpen. Vandaar de naam. Andere bronnen leren ons dat aangekomen pelgrims een schelp moesten gaan zoeken aan de kust van Galicië. Nog andere bronnen vertellen dat je de schelpen gewoon op de markt kon kopen in Compostela. De schelp groeide uit tot een bewijs en vrijgeleide voor de naar huis kerende pelgrims. Tot op vandaag hoort de jakobsschelp onlosmakelijk bij de pelgrim naar Compostela.

Traditiegetrouw organiseert het Compostelagenootschap elk voorjaar een pelgrimszegen in de kathedraal in Mechelen. Het is een zinvolle viering voor alle pelgrims die dat jaar op tocht gaan, ook voor de thuisblijvers. Opdat ze in vrede en met alle goeds hun weg gaan.

Refugios en albergues zijn eenvoudige onderkomens langs de Jakobswegen in Spanje. Oorspronkelijk sprak men alleen van refugios, zeer eenvoudige onderkomens voor pelgrims. Naarmate refugios meer comfort boden, werd door een nieuwe generatie van pelgrims meer en meer de naam ‘albergue’ gebruikt. Vandaag worden beide benamingen door elkaar gebruikt.
In de refugios en albergues kunnen pelgrims uitrusten in stapelbedden en er de nacht doorbrengen. Er is bijna overal warm en koud stromend water en er zijn overal toiletten aanwezig. Enkel pelgrims te voet of per fiets, die in het bezit zijn van een stempelboekje, hebben toegang tot deze officiële onderkomens. De meeste refugios vragen een vaste bijdrage voor de overnachting. In Galicië wordt vaak een donativo gevraagd.

Het stempelboekje heb je nodig om in vele refugios, albergues, kloosters e.a. te kunnen overnachten. In het stempelboekje laat je onderweg een stempel plaatsen, voorzien van de datum. Stempels kunnen overal gevraagd worden: in de refugio, in een kathedraal, in een plaatselijke bar of hotel, bij politie, gendarmerie, guardia civil, post, gemeentehuis … Zeker in Spanje heeft elke openbare gelegenheid langs de camino een eigen, vaak kunstig gemaakte stempel.

Het stempelboekje geeft bij aankomst recht op een compostela, een mooi document met een Latijnse tekst die bevestigt dat je in Compostela bent toegekomen. Mensen die enkel de laatste honderd of tweehonderd kilometer lopen of fietsen worden aangeraden twee stempels per dag te halen.

Elk jaar houdt het Genootschap een ‘terugkomdag’. Natuurlijk is iedereen op deze dag hartelijk welkom, maar toch is dit ‘de dag’ voor pelgrims die in de loop van het jaar op tocht waren naar Santiago. Hier kunnen pelgrims honderduit praten over al hun ervaringen onderweg. De Terugkomdag is gewoonlijk in de maand november. Concrete berichtgeving hierover vind je bij de activiteiten op de website, in ‘De Pelgrim’ en de ‘¡HOLA!’.