Jakobus de Meerdere
Wie is deze apostel?
Onder de twaalf apostelen zijn er twee die Jakobus heten. De ene is de Meerdere, de andere de Mindere. Maior en Minor. Dat wil niet zeggen dat Jakobus de Meerdere voor Christus meer waard was dan zijn naamgenoot, de eerste was gewoon ouder dan de tweede. Jakobus de Meerdere was, net als apostel Johannes, een zoon van Zebedeüs en Maria Salomé, een vissersfamilie. Ook Petrus en zijn broer Andreas waren vissers. Christus kiest hen uit om er ‘vissers van mensen van te maken’ (Mattheüs 4:18-22). Ze woonden aan het meer van Galilea, wellicht niet ver van Kafarnaüm.
Heel veel historische gegevens zijn er over Jakobus de Meerdere niet bekend. Zestien keer is zijn naam vermeld in de evangelies van Mattheüs, Marcus en Lucas. Tweemaal in de Handelingen van de Apostelen. En driemaal is er in de evangelies sprake van de ‘zonen van Zebedeüs’.
Jakobus stond, samen met Johannes en Petrus, dicht bij Jezus. Vanwege hun grote ijver noemde Jezus Jakobus en Johannes Boanerges, donderzonen (Marcus 3:17). Ze vergezellen Jezus, samen met Petrus, bij uitzonderlijke gebeurtenissen. Ze zijn bij de gedaanteverandering op de berg Thabor (Mattheüs 17:1-13). Ze waren er ook bij in Gethsémané, een hof op de Olijfberg: ‘Ik voel me dodelijk bedroefd; blijf hier met mij waken …’. Daar tonen ze ook hun zwakheid: ‘Liggen jullie daar nog steeds te slapen en te rusten? En dat terwijl het ogenblik nabij is waarop de Mensenzoon wordt uitgeleverd aan zondaars’ (Mattheüs 26:36-56). Omstreeks het jaar 44 liet Herodes Agrippa I Jakobus de Meerdere onthoofden (Handelingen 12:1-2). Wat gebeurde er tussen de dood van Christus en de dood van Jakobus? Alleen legenden vertellen ons dat … Pas in de zevende eeuw ontstond de overtuiging dat Jakobus na de dood van Christus naar Spanje was gereisd om het geloof te verkondigen. Al dan niet met zijn moeder. Zonder veel succes. Teruggekeerd zou hij in Samaria en Jeruzalem verder de boodschap van Christus verkondigd hebben.
De link met Spanje
Na zijn marteldood zou zijn lichaam op wonderbaarlijke wijze, al dan niet in het bijzijn van twee leerlingen, Athanasius en Theodorus of onder begeleiding van een engel, in Spanje beland zijn en er begraven. Het graf werd daarop vergeten in het door vreemde volkeren bezette land. Rond 813 zou het ontdekt zijn door de vrome kluizenaar Pelayo en ‘bevestigd’ door Theodomirus, bisschop van Iria Flavia (nu Padrón), plaats waar het bootje met het lichaam zou gestrand zijn.
De ‘ontdekking’ kan je niet los zien van de Moorse bezetting. De Moren waren rond 711 in Spanje geland. Wanneer koning Ramiro van Asturië in Clavijo een overwinning behaalt op de Moren (een fictieve veldslag), is het hek van de dam. Men had immers Sint-Jakob zien tussenkomen, gezeten op een wit paard. San Iaco werd Santiago en groeide langzaam uit tot een bedevaartsoord. Vanaf de twaalfde eeuw neemt de pelgrimage naar Jakobus’ graf een grote vlucht.
Bewaarde relieken
Niemand weet of de beenderen in de kerk van Santiago de Compostela wel die van de apostel zijn. Wel is het zo dat paus Leo XIII in 1884 in de bul Deus omnipotens verklaart dat de in 1879 heropgegraven skeletten wel degelijk de skeletten zijn van Jakobus de Meerdere en zijn leerlingen Athanasius en Theodorus.
Over Jakobus de Mindere
Het hoofd van Jakobus zou in Jeruzalem gebleven zijn. Rond de plek waar het begraven zou zijn is in de loop de eeuwen een Armeense kerk gebouwd. Al eeuwen branden er op de plaats waar zijn hoofd zou liggen dag en nacht drie olielampen. De Armeense kerk in Jeruzalem is overigens toegewijd aan Jakobus de Meerdere én Jakobus de Mindere.
Jakobus de Mindere is een zoon van Alfeus en wordt ook ‘de broeder van Jezus genoemd. Hij zou de auteur zijn van De Brief van Jakobus in het Nieuwe Testament en leider van de vroegste christelijke gemeente in Jeruzalem. Ook hij stierf de marteldood, zou van het dak van de tempel gegooid zijn en doodgeklopt met een vollerstang. Eeuwen later werd zijn lichaam naar Rome gebracht en begraven in wat nu de Santi XII Apostoli-basiliek is in Rome. Samen met het lichaam van apostel Filippus. In de oosterse traditie leeft de overtuiging dat Jakobus de mindere een broer is van apostel en evangelist Mattheüs.
