Porto is de tweede grootste stad van Portugal en een bezoek waard alvorens te vertrekken. Het historisch centrum is werelderfgoed. Tegen de zijgevel van de kathedraal maken we kennis met de blauw-witte tegels, de befaamde azulejos. Ook de Capela des Almas gaat er prat op. Maar weet, azulejos zal je nog dikwijls tegenkomen. De boekenzaak Livraia Lello aan de Rua das Carmelitas is een van de mooiste boekhandels in de wereld. En uiteraard zullen sommigen graag een wijnproeverij in Vila Nova de Gaia op hun programma zetten. Daar huizen alle grote portomerken. Eten is er goedkoop, zeker als je en visliefhebber bent.

In Porto kan je kiezen tussen een weg door het binnenland (Caminho Central) en een weg langs de kust (Caminho da Costa). Tussen beide wegen in liggen heel wat verbindingsmogelijkheden. En een laatste toemaatje is de Camino Espiritual, de spirituele weg, tussen de Spaans-Portugese grens en Padrón. Maar uiteindelijk leiden alle wegen naar… Santiago de Compostela.

De weg door het binnenland (Caminho Central)

Het vertrek uit Porto is geen grapje. De eerste 20 km loopt de camino langs een drukke, af en toe gevaarlijke autoweg. Veel pelgrims kiezen daarom voor het openbaar vervoer en nemen de metro.

Gelukkig begint daarna een mooie weg met glooiende paden zonder extreme hoogteverschillen. Dorpjes, oude stadjes, bossen, kleinschalige wijngaarden en velden wisselen elkaar af. In de dorpen lijkt de tijd stil te staan. En mooie steden zoals Barcelos, Ponte de Lima, Rubiães en Valença liggen te wachten. Barcelos bijvoorbeeld is een middeleeuwse stad met machtige monumenten, zoals de unieke, ovale Templo de Bom Jesus. Maar Barcelos is ook de bakermat van de typische haan die je er in alle maten en gewichten kan vinden. Die haan staat intussen symbool voor Portugal. Valença ligt op de grens tussen Portugal en Spanje. Zeker te bezoeken is er het indrukwekkende Fortaleza, het oude, ommuurde gedeelte van de stad.

Een voetgangersbrug brengt de pelgrims over de Miño van Portugal naar Spanje. Aan de Spaanse kant van de rivier ligt Tui. Dan gaat het voort naar Redondela. Na Ribadelouro valt een ommetje langs het natuurgebied As Gándaras en de rivier de Louro zeker aan te raden. De hoofdweg volgen, betekent het grootste industrieterrein van Galicië, As Gándaras, doorkruisen. Volgen daarna nog Pontevedra, Caldas de Reis en Padrón en daarmee meteen een hoogtepunt als het gaat om natuurschoon op deze route. Tot ten slotte de torens van de kathedraal van Santiago de Compostela in zicht komen.

De kustweg (Caminho da Costa)

Een alternatief voor de weg door het binnenland is de kustweg. Reeds bij de aanvang aan de kathedraal van Porto kan je kiezen tussen twee routes om in Vila do Conde, de eerste stopplaats, te geraken. Er is een weg die door de stad loopt en een andere die de oever van de Douro en de kustlijn volgt. De weg langs het water is uiteraard de gemakkelijkste. Zolang het water zich links van je bevindt, ben je goed bezig. Is dat niet het geval, maak dan een U-bocht. Het traject is zo’n 33 km, dus meteen een stevige portie als je in Porto je camino aanvat. Langs de kustweg loop je regelmatig over loopbruggen, door duingebieden en langs oude windmolens. Een frisse duik kan steeds voor afkoeling zorgen. Reeds tijdens de tweede stapdag verwijdert de route zich een weinig van de kustlijn door het iets rustiger binnenland. In Carminha heb je terug zeezicht en brengt de Santa Rita de Cássia-ferry je naar de overkant van het water op een kwartiertje en meteen ben je in Spanje. Tijd om je klok te verzetten! En verder gaat het langs de kustlijn waar je gelukkig gespaard blijft van de hoogbouw die in ons eigen land de skyline bepaalt. Denk niet dat de route steeds pal naast het water loopt. Je hobbelt wel wat op en neer, maar grote hoogteverschillen moet je zeker niet overbruggen.

In Redondela sluit de kustweg aan op de route door het binnenland. Dan is er nog zo’n 82 km te gaan. Op beide routes vanuit Porto vind je een behoorlijk aantal albergues. Of je elke avond in een albergue terecht kan is evenwel niet zeker. Maar steeds zijn er gemakkelijk alternatieven te vinden.

Tussen beide routes kan je op verschillende plaatsen een overbrugging maken. Zo kan je van Vila do Conde gemakkelijk naar São Pedro de Rates, een tocht van 13,7 km. Je gaat er langs Touguinha en Junquera om even na Arcos (niet Los Arcos) in São Pedro de Rates aan te komen. Vanuit deze plaats kan je dan weer naar Esposende gaan, vanzelfsprekend nadat je eerst de indrukwekkende, romaanse kerk in de stad hebt bezocht.

Wanneer je in Caminha de ferry hebt gemist kan je de oever van de Rio Miño volgen om via Esqueiro, Condarém, Vila Nova de Cerveiran Carvalha, São Pedro da Torre en Valença in Tui te belanden. Daar kan je verder de route door het binnenland volgen tot Redondela om er de kustgangers opnieuw te ontmoeten. Omdat beide routes tamelijk dicht bij elkaar liggen, zijn er nog veel andere verbindingen mogelijk.

Camino Espiritual

In de eindfase van de camino vanuit Portugal wacht je met de Camino Espiritual een ongewoon toemaatje. Je verlaat daarvoor de Camino Português in Pontevedra en gaat richting Montecelo om dan aan de imposante San Xoán de Poio-abdij te komen. Het is mogelijk in deze abdij te overnachten. In Combarro kom je even aan het water om dan weer steil de hoogte in te gaan tot 437 m boven de zeespiegel. Dan gaat het naar beneden tot het Monasterio de Santa Maria in Armenteira. Vervolgens terug naar zee langs tal van oude watermolens en watervallen. Tot Vilanova de Arousa. Daar kan je de boot nemen en varen waar ooit de boot met het lichaam van Sint-Jakob en zijn leerlingen zou gedreven hebben. Ondertussen kom je langs mosselkwekerijen, 17 stenen kruisen en de ruïne van de Torres de Oeste. Wanneer je aanmeert in Pontecesures, is het nog 2,2 km tot Padrón.

Je kan vanuit Vilanova de Arousa ook te voet naar Padrón langs de Rio Ulla. Die steek je dan in Pontecesures over. Vanuit Padrón is het nog 25 km tot Santiago.

Nog geen 7 km na de start in Porto (P) splitst de pelgrimsweg zich in de Caminho Central (245 km) en Caminho da Costa (268 km) om pas in Redondela (E) weer samen te komen. Wil je de voorsteden ten noorden van Porto vermijden, dan kun je een kustvariante  (34 km) nemen die in Vila do Conde aansluit op de Caminho da Costa. In Ponte de Lima sluit de Camino Torres aan.

Een heleboel varianten langs en verbindingen tussen de twee hoofdroutes maken het mogelijk om een tocht op je eigen maat te maken. De Caminho Central telt 16 varianten, waarvan de Camino Espiritual (74 km) de belangrijkste is. Langs de Caminho da Costa zijn er 10 varianten die meestal vlak langs de kust lopen (Senda Littoral) en nog eens 3 varianten aan het einde.

Er zijn twee verbindingen tussen de hoofdroutes: Rates (Central) > Fão (Costa) (14 km) en Caminha (Costa) > Valença (Central) (28 km).

Reken op 10 tot 12 stapdagen voor beide hoofdroutes.

Met een goedkope vlucht vlieg je naar Porto. Met de metro, shuttle bus of lijnbus reis je dan verder naar het centrum van Porto.

Een handig instrument om uit te knobbelen hoe op je vertrekplaats te geraken is de website Rome2rio. Ook beschikbaar als app voor Android smartphones als iPhones.

Caminho Português. Van Porto naar Santiago de Compostela. Cordula Rabe. 2015. (NL). Meer informatie op de winkelpagina.

A pilgrim’s guide to the Camino Portugués. Lisboa – Porto – Santiago. John Brierley. Camino Guides. 2020. (EN). Meer informatie op de winkelpagina.

A pilgrim’s guide to the Camino Portugués. Lisboa – Porto – Santiago. Maps. John Brierley. Camino Guides. 2020 (6 talen). Meer informatie op de winkelpagina.

Le Chemin Portugais ou Via Lusitana. Lisbonne – Fatima – Santiago – Fisterra. André Dehnel en Yvette Terrien. Editions Lepère. 2017. (F). Meer informatie op de winkelpagina.

The Camino Portugués – From Lisbon to Santiago along the Central, the Coastal, and the Variante Espiritual Routes. Wise Pilgrim. 2020. (EN). Ook beschikbaar als app.

Chemin Portugais. Le Chemin de St-Jacques de Porto à St-Jacques-de-Compostelle. Cordula Rabe. Rother Bergverlag. 2020. (F).

Jakobsweg – Caminho Português. Von Porto nach Santiago de Compostela. Cordula Rabe. Rother Bergverlag. 2020. (D). Ook beschikbaar als app.

Portugal Spanien: Jakobsweg Caminho Português von Porto nach Santiago und Finisterre. Raimund Joos. Conrad Stein. 2019. (D).

Caminho Português – Der portugiesische Weg: Von Lissabon nach Santiago de Compostela inkl. Fátima. Kathrin Hützen. Hützen & Partner Verlag. 2019. (D).

Le Chemin Portugais Central et le Chemin Côtier (Senda Litoral). Gerard du Camino. Gérard Rousse. 2019. (F).

Le Chemin portugais (Caminho da Costa). Gerard du Camino. Gérard Rousse. 2019. (F).

Camino Portugués Central – Porto to Santiago de Compostela via Central Route. Confraternity of St. James. 2018. (EN).

Camino Portugués de la Costa – Porto to Santiago de Compostela via Coastal, Seaside and Spiritual routes. Confraternity of St. James. 2018. (EN).

The Camino Portugués. From Lisbon and Porto to Santiago. Central, Coastal and Spiritual Caminos. Kat Davis. Cicerone. 2018. (EN). Ook als e-boek beschikbaar.

Camino de Santiago: Camino Portugués. Editorial Buen Camino. 2017. (ES). Ook beschikbaar als app. Permanent bijgewerkt. (o.a. EN, F, D).

Chemin Portugais central de Porto à Santiago par Braga ou par Barcelos. Flavio Vandoni. 2017. (F). Download.

Editorial Buen Camino – Camino Portugues por la Costa
Editorial Buen Camino – Camino Portugués Central
Gronze – Camino Portugués
Mundocamino – Camino Portugués
Wise Pilgrim- Camino Portugués
ViveCamino – Camino Portugués
Todos Los Caminos de Santiago – Camino Portugués (pelgrimsherbergen)
Associação dos amigos do Caminho de Santiago de Viana do Castelo
Wise Pilgrim Online Guides
Camino Portugués – Variante Espiritual
Caminador – Camino Portugués
Visit Portugal
Wines of Portugal
Rutas do viño de Galicia Norte de Portugal
Meteo Portugal
Porto and North Portugal – Tourism
Visit Porto
Município de Barcelos
Visit Ponte de Lima
Visit Valença
Turismo Rías Baixas
Tui – Turismo
Catedral de Tui
O Porriño – Turismo
Redondela – Turismo
Pontevedra – Turismo
Concello de Caldas de Reis
Terras de Iria (Padrón)
Turismo de Galicia
Compostelagenootschap van Galicia
Xunta de Galicia – Camino de Santiago
Turismo de Santiago de Compostela
Catedral de Santiago de Compostela
Romaans en middeleeuws erfgoed in Portugal

De tracks van deze pelgrimsweg zijn aangemaakt op basis van de gids A pilgrim’s guide to the Camino Portugués – Lisboa – Porto – Santiago van John Brierley (2020).

De Caminho Central (Porto > Santiago de Compostela) telt 6079 trackpunten. Caminho da Costa (Senhora da Hora > Redondela) bevat 5327 trackpunten. De 29 varianten variëren tussen 23 en 2215 trackpunten.

De tracks zijn downloadbaar in drie digitale formaten:

Een kml-bestand, dat je kan openen in Google Earth. Download hier Google Earth Pro en volg de installatie-instructies.